Artemis van Efeze
Ártemis van Efeze ("Artemis van Efeziërs", Hand. 18:32) is de naam van een moederlijke natuurgodin die in het Nieuwe Testament wordt genoemd.
Artemis werd in de oudheid vereenzelvigd met de vruchtbaarheidsgodin die onder verschillende namen overal in het Oosten vereerd werd. Zij was de godin van veel Aziatische volken. In Kanaän heette de vruchtbaarheidsgodin Astarte. Artemis werd bijzonder in Klein-Azië, waar Efeze lag, vereerd. De Romeinen noemden haar Diana.
Artemis van Efeze wordt ook genoemd de Taurische of Perzische of Efezische Artemis, wel te onderscheiden van de Artemis van de Grieken, de zuster van de Griekse god Apollo.
De Efezische Artemis was de godin van de jacht en de vruchtbaarheid. Zij had een prachtige grote tempel in Efeze, die beroemd was en als een van de zeven 'wereldwonderen' (wonderbaarlijke bouwwerken) van de oudheid gold. Het prachtige bouwwerk was eens door Herostratus in brand gestoken en in de as gelegd was; maar later, in de dagen van Alexander de Grote, was dit nog groter en mooier herbouwd. Het was haar voornaamste tempel. Daar werd Artemis èn door de Oosterlingen èn door de Grieken vereerd. Ten tijde van Paulus werd zij "door heel Asia en het aardrijk" vereerd.
Hnd 19:27 ... de tempel van de grote godin Artemis ... haar majesteit ... die door heel Asia en het aardrijk wordt vereerd. (TELOS)
In de tempel stond een beeld van Artemis. Dit beeld was een vrouwenbovenlijf met talrijke borsten — beeld van grote vruchtbaarheid — op een vierkant voetstuk. Volgens de legende was haar beeld uit de hemel gevallen.
Hnd 19:35 Nadat nu de stadsschrijver de menigte had gekalmeerd, zei hij; Mannen van Efeze, wie is er toch onder de mensen die niet weet dat de stad van de Efeziers tempelbewaarster is van de grote Artemis en van het beeld dat uit de hemel is gevallen? (TELOS)
Van de tempel van Artemis werden in Efeze afbeeldingen in het klein gemaakt, in zilver ten dienste van rijken, in gebakken klei voor de armen. Het Bijbelboek Handelingen vermeldt de naam van een producent: Demetrius.
Hnd 19:24 Want iemand genaamd Demetrius, een zilversmid die zilveren tempels van Artemis maakte, bracht de kunstenaars niet weinig winst aan. Hnd 19:25 En hij riep hen bijeen alsook de werklieden in dat bedrijf en zei: Mannen, u weet dat wij aan onze winst onze welvaart danken; (TELOS)
De Artemistempeltjes werden kennelijk verkocht als aandenken, amulet of wijgeschenk. Ze werden door de kopers thuis bewaard of aan het heiligdom geschonken.
Door de prediking van Paulus kwamen veel mensen in Asia tot geloof. Zij bekeerden zich van de dienst aan Artemis. Tegen deze ontwikkeling rees protest bij hen die de verering van Artemis wilden handhaven. De verkoop van de Artemistempeltjes was een groot commercieel belang dat door het christendom bedreigd werd (Hand. 19:23v).
Bronnen
Aantekeningen bij de Leidse Vertaling van Hand. 19:24.
Grieks-Nederlands Lexicon, onderdeel van de Online Bible, een uitgave van Importantia.