Beeld van God
Naar het beeld van God is de mens oorspronkelijk geschapen.
Resten van Gods beeld
De mens, het onderwijs en de maatschappij
Ondanks de zondeval hebben wij mensen nog heel wat moois behouden. De ‘kleine vonkjes’ van algemene genade, zoals Calvijn ze noemt. En dan gaat het eigenlijk om de driestar: kerk gezin en maatschappij, de verhouding tot God en de naaste en de dingen. Kind naar Gods beeld! Het zijn de vonkjes van Gods beeld, van de kennis Gods, de gerechtigheid en de heiligheid, maar die zijn door de afval van Adam verdorven. En deze wordt slechts hersteld en wederopgericht door Christus. De overgebleven vonkjes, wat zijn dat en waar zijn ze te vinden en wat is het nut voor de pedagogiek?
Overgebleven vonkjes
- Het is het zaad en beginsel der religie door God ingeplant
- In de wereld is er geen deel zo klein, of daarin zijn te zien enige vonkjes Zijner heerlijkheid.
- En de vonkjes zijn in geheel de mens, lichaam en ziel,
- Het is ook enige kennis van de voorzienigheid Gods, die nooit geheel is uitgewist.
- Deze vonkjes van kennis zijn ook in de rede, een natuurlijke gave, waardoor hij onderscheidt maakt tussen goed en kwaad en verstaat en oordeelt.
- En bij dezelve hoort ook de kennis van de aardse dingen: zoals het regeren van steden, landen, bedrijven, huisgezinnen; maar ook de handwerkkunsten, vrije kunsten, muzikale gaven, artistieke gaven, technisch inzichten. Alle bekwaamheden en kundigheden die in de mens zijn, waaruit de kennis en kracht van het verstand blijkt. En niet alleen om iets te leren, maar ook om iets nieuws te verzinnen, tot vermeerdering of versiering van iets dat hij geleed had (te maken).
Daarboven zijn de vonkjes van kennis steeds helderder verschenen in het Woord van God, het Oude Testament dat spreekt van het komende Licht en in het Nieuwe Testament, de Zon der gerechtigheid die de hele wereld verlicht.
De verhouding van het kind
Wat hoort dus onder andere bij de christelijke/reformatorische pedagogiek?
- ad. a. Verhouding van het kind tot God.
- ad. b. Verhouding van het kind met de schepping
- ad. c. Verhouding van het kind met de mens (zichzelf, de naaste
- ad. d. Verhouding van het kind met de geschiedenis (algemene, kerk, vaderland, familie, persoonlijke)
- ad. e. Verhouding van het kind t.o.v de wet en het leren.
- ad. f. Verhouding van het kind t.o.v. de maatschappij en persoonljke gaven / talenten / wijsheid / expressiviteit / etc.
- ad. g. Verhouding van het kind tot de Bijbel; goede lectuur e.d..
Aandacht voor het kind
Bijzondere aandacht wil ik vragen voor punt f.
- Elk kind is uniek geschapen
- Elk kind heeft eigen gaven
- Elk kind moet vooral zijn beste gaven ontwikkelen.
- Elk kind kan niet alle vakken even goed
- Elk kind mag je niet overvragen
- Elk kind etc.
Onderwijspraktijk
Dat zullen alle christelijke/reformatorische scholen en leerkrachten moeten onderstrepen. Maar hoe zou dan de les- en leerpraktijk moeten zijn. Elk kind zijn eigen leerweg, gericht op zijn/haar bekwaamheid / kundigheid / inzicht / intelligentie, toch? Of is dat in ons klassensysteem niet mogelijk?
Maar elk kind is wel uniek, dan zouden de leerlingen eigenlijk op een eigen niveau moeten kunnen werken. Dat wordt al wat gedaan met rekenen, taal, e.d. Of krijgen goede leerlingen nog steeds de 8, 9 en de 10, de pluimp en de stickertjes. Zijn zij alleen uniek dan? Ze kunnen ook dingen niet zo goed, toch?
En de ‘zwakke’leerlingen de 5 (soms nog lager) of het matige 6je, geen pluim, maar een ‘onbewuste’ dreun (‘dit moet’, ‘kan beter’) en geen sticker? Zijn zij niet uniek dan? Ze kunnen ook dingen goed, of niet? Is dat nog steeds niet recht getrokken? Hoe moet dat? Ja, daarvoor hebben we toch onze pedagogen? En zo blijft de praktijk krom.
Pedagogie
Pedagogen sta op en met de onderwijscentra/begeleidingsdiensten: Ontwikkel methodes die het kind recht doen. Maar, waar halen we het geld, de mensen…?
En…de leerkrachten? Ja, het zal wennen zijn; maar het zal ook meer voldoening geven, als je alle kinderen kunt belonen! En weliswaar op hun niveau, maar hen allen goede cijfers geven. Hoe zit het dan met vergelijken ven het klas gemiddelde enz. Ja, eigenlijk gaat het om elk uniek kind afzonderlijk. Ik weet het: de inspecteur kijkt misschien meer naar het resultaat van de hele klas of het gemiddelde of de Cito-toetsen. Hoe los je dat op…en nog meer…? Ja, als je met z’n allen nu eens zei: “We gaan ervoor, want elk kind is uniek!” Zou je dan geen oplossing vinden? Of moet je per se eerst een dikke pedagogiek schrijven?
Genade
Daarin moet ieder erkennen de bijzondere genade van God jegens Hem. In onze taal: de algemene genade of goedheid Gods.
Calvijn bedoelt niet de genade van Christus, want die begrijpt hij onder de hemelse dingen.
Maar dat ook daarbij de vernieuwing nodig is, zal duidelijk zijn, maar waar het nu om gaat is: Dat de mens zich naar de gaven die hij heeft moet ontwikkelen en in dienst van God en de naaste (maatschappij) moet stellen.