Evolutietheorie

De evolutietheorie is een wetenschappelijke (biologische) theorie over de ontwikkeling van de levensvormen inclusief de mens. De kern van de theorie wordt gevormd door de hypothesen (1) dat alle levende wezens één gemeenschappelijke voorouder hebben en (2) dat zij hun verscheidenheid en ontwikkeling te danken hebben aan de natuurlijke selectie van opgetreden variaties. Grondlegger van de theorie is Charles Darwin (1809-1882). In 1859 verscheen zijn beroemste en meest omstreden boek De oorsprong der soorten (The Origin of Species), waarin hij zijn evolutietheorie uiteenzette.  

Darwin ontdekte bij vinken en schildpadden van de Galapagos verschillen per eiland. Deze verschillen leidden de natuuronderzoeker in zijn denken naar de evolutietheorie.

Inhoud van de theorie

De evolutietheorie gaat niet over de ontstaanswijze van het leven, maar over de ontwikkeling van het ontstane leven. De theorie vertelt niet hoe het eerste leven ontstaan is, maar wel dat het eerste leven een eencellig organisme was en hoe het leven zich vanaf de eerste cel verder ontwikkeld heeft.

De theorie heeft de volgende kerngedachten:

1. Gemeenschappelijke afstamming van al het leven op aarde: de stamboom van het leven, die begon met één enkele levende cel.
2. Door toevallige verandering in het erfelijk materiaal (genetische mutaties) ontstaat verscheidenheid in eigenschappen.
3. De natuur selecteert de best aangepaste organismen, die het best zijn toegerust om te overleven, die in dit opzicht de meest gunstige eigenschappen hebben ('survival of the fittest').
4. Deze ontwikkeling heeft zeer lang geduurd, ze is zo'n 3,5 miljard jaar geleden begonnen met de eerste levende cel.

Eerste leven

Volgens de evoluthietheorie was het eerste leven dat op aarde ontstond een ééncellig organisme. Al het latere leven gaat uiteindelijk terug op die ene cel.

Ontwikkeling van het leven

Stamboom van het leven volgens de dierkundige en darwinist Ernst Haeckel (1834-1919).

Uit het eerste levende organisme zijn via vertakkingen alle soorten levende wezens op aarde afgestamd: de onderstelling van gemeenschappelijke afstamming. De ontwikkeling van het leven kan als een stamboom worden getekend.

Volgens de leer van de evolutie kunnen soorten veranderen, zich ontwikkelen. Ten tijde van Darwin bestaat deze ontwikkelingsgedachte al.

De verandering komt door toevallige mutaties in het erfelijk materiaal. Sommige mutaties zijn minder gunstig of zelfs dodelijk, andere mutaties maken geen verschil voor de kans om te overleven, en andere mutaties zijn gunstig voor overleving en voortplanting. Levensvormen met zulke gunstige eigenschappen hebben meer kans om te blijven leven en brengen meer nageslacht voort.

De kleine veranderingen stapelen zich op en er kunnen nieuwe soorten ontstaan.

De ontwikkeling gaat in de loop van de tijd van enkelvoudig naar ingewikkeld.

De evolutietheorie leert dat de ontwikkeling van de soorten levende wezens héél lang heeft geduurd, zo'n 3,5 miljard jaar lang.

Darwin ontdekte een aandrijver van deze ontwikkeling: natuurlijke teeltkeus (natuurlijke selectie). De titel van Darwins boek luidt De oorsprong der soorten door middel van natuurlijke selectie. De natuur kiest de best aan hun leefomgeving aangepaste organismen om te overleven. Let op: de sterkste (bijv. een kolossale dinosaurus) is niet altijd de best aangepaste. Dinosaurussen zijn immers uitgestorven.

Volgens de evolutietheorie hebben vissen in de loop der tijd poten ontwikkeld. Deze 'potige' varianten gingen het land op. De fossiel Tiktaalik roseae, een dier met pootachtige vinnen, is aangewezen als een schakel in de ontwikkeling van zee- naar landdieren. Vogels stammen af van dinosauriërs die steeds meer in bomen leefden. En walvissen stammen af van landdieren die al meer het water als leefgebied kozen.

Ontwikkeling en plaats van de mens

Bord in het apenpark Apenheul te Apeldoorn, 2011. Bezoekers kunnen achter het bord hun hoofden in de openingen houden. Volgens de evolutietheorie zijn wij mensen familie van de apen. 

Uit het dier. Volgens de evolutietheorie is er een ontwikkelingslijn van eencellige naar de mens. De mens is ontstaan uit dierlijk leven.

Doelloos. Achter zijn ontstaat zit geen doel. "De mens is het resultaat van een doelloos, natuurlijk proces dat hem niet in gedachten had." aldus een vermaarde 20e-eeuwse paleontoloog en evolutionist George Gaylord Simpson (1902-1984).

"Als de evolutieband zou worden teruggespoeld en dan weer vooruit zou gaan," aldus de vermaarde evolutionist Stephen Jay Gould (1941-2002), "is de kans groot dat we wezens van een heel ander soort krijgen." Volgens hem is de kans groot dat we geen wezens zoals wij zouden krijgen, en dat we vooral bacteriën zouden zien, omdat bacteriën misschien wel de meest succesvolle wezens op aarde zijn.

Voorouders. Eén van de voorouders in de geslachtslijn van de mens is een harige insecteneter ter grootte van een muis. De mens is een diersoort die niet boven de natuur staat maar daar onderdeel van is. Hij is zelfs verwant met plantaardig leven. De bekende evolutionist Richard Dawkins heeft gezegd dat wij mensen neven zijn van chimpansees en in de verte neven van bananen en knolrapen.

De volgende serie foto's toont de evolutie van de mens: video (Youtube, 3 minuten, Engels).

Onderstelling van een zeer oude aarde

De evolutietheorie onderstelt een zeer lange ontwikkelingstijd en daarmee van een zeer oude aarde. De natuur heef die lange tijd nodig gehad om door toeval, stof en energie en natuurwetten het leven voort te brengen en tot de hogere graden te organiseren, meer complexe levensvormen voort te brengen, de levensvormen die wij thans kennen. Het leven op aarde zou zo'n 3,5 miljard jaar geleden zijn ontstaan.

Bewijsgronden

Waarop steunt de evolutietheorie? Wat zijn haar gronden? Op welke gronden kan ze bewezen worden of tenminste aannemelijk worden gemaakt?

Stephen Jay Gould, een van de bekendste verdedigers van de evolutietheorie, noemde in 1983 de drie hoofdargumenten voor de theorie:

1. waargenomen veranderingen in organismen
2. overeenkomstige structuren in organismen
3. fossielen

Eén van de gronden voor de evolutietheorie is de waargenomen variatie die in soorten organismen optreedt. In de loop van generaties kunnen allerlei varianten ontstaan.

Een andere grond voor de evolutietheorie vormen de overeenkomstige structuren in organismen. We zien grote anatomische en genetische overeenkomsten tussen levende wezens, ook tussen dieren en mensen. Overeenkomstige structuren zien we bijvoorbeeld bij mens en vleermuis. De hand van de mens heeft precies dezelfde positie van botten als de vleugel van de vleermuis. Als de levende wezens zoveel op elkaar lijken, zouden ze dan niet verwant zijn? De overeenkomsten wijzen op gemeenschappelijke afstamming.

De fossielen, versteende resten van levende organismen, wijzen volgens de aanhangers van de evolutietheorie op een ontwikkeling van eenvoudige organismen naar complexe organismen. Eenvoudige organismen vinden we in lagere (oudere) aardlagen, complexe in hogere (jongere) aardlagen.

Evolutietheorie en wetenschap

Wetenschap is er in soorten: natuurwetenschap en technische wetenschap hebben als kenmerk: experimenten die herhaalbaar zijn in het heden, onafhankelijk van de onderzoeker. Geschiedwetenschap bestudeert het verleden op grond van zijn overblijfselen. De evolutietheorie is een resultaat van wetenschappelijke studie van de tegenwoordige natuur en overblijfselen uit het verleden in het licht van het naturalisme en de ontwikkelingsgedachte in de 19e eeuw. Evolutie noch schepping zijn enkel natuurwetenschappelijk te bewijzen, want de (macro-)evolutie is een ontwikkeling in een zeer lange verstreken tijd en de schepping van Genesis is een unieke gebeurtenis in een verleden. De evolutionist spreekt van een groots gebeuren in het verre verleden dat hij niet heeft waargenomen, maar waartoe hij besluit, geleid door naturalisme en ontwikkelingsgedachte, op grond van tegenwoordige verschijnselen en resten uit het verleden.

Beoordeling van de theorie

De twee pijlers van de evolutietheorie - de stamboom van het leven en de aandrijfkracht van natuurlijke teeltkeus - zijn niet onomstreden. Zoals een kritische moleculair bioloog opmerkt: "De data spreken tegen universele gemeenschappelijk afstamming en tonen dat selectie geen rol van betekenis speelt om biologische oorsprongsvraagstukken te verklaren. Dit is ook het geluid dat steeds meer evolutiewetenschappers laten horen, zoals Andreas Wagner en James Shapiro."

Alleen natuurkrachten en toeval?

Ongeleid, doelloos? Darwin wilde de ontwikkeling van het leven alleen verklaren uit ongeleide natuurkrachten. De bekende evolutionist Richard Dawkins (geb. 1941) stelt dat de evolutie ongeleid en doelloos was. Hij meent dat te hebben aangetoond, maar wordt op dit punt weersproken door de filosoof Alvin Plantinga. De bewering dat de evolutie laat zien dat mensen en andere levende wezens niet zijn ontworpen, dat er geen goddelijke Ontwerper is, is geen deel of logisch gevolg van de wetenschappelijke evolutietheorie. Het denkbeeld van doelloosheid is een metafysisch of anti-theïstisch bijvoegsel, geen natuurwetenschappelijk idee.

Misschien kun je hóógstens zeggen: natuurwetenschappelijk gezien is er geen voldoende reden om aan ontwerp of leiding te geloven denken. Maar daartegenover stellen sommige wetenschappers, dat er wel aanwijzingen van ontwerp zijn waar te nemen en dat je redelijkerwijs in ontwerp kunt geloven (→ Intelligent Design).

Beweren dat er geen goede reden is om aan ontwerp te geloven gaat minder ver dan te beweren dat de evolutie laat zien dat er géén ontwerp of leiding is. Er is een belangrijk verschil tussen de beweringen "De wetenschap zegt niet dat er ontwerp is" en "De wetenschap zegt dat er géén ontwerp is". Stel, we zien zekere vormen op een zandheuvel. De vormen wekken de indruk, hebben de schijn dat iemand daar iets met zand gebouwd heeft. Maar het is mogelijk dat wind en regen en zwaartekracht de enige oorzaken zijn. We weten het niet. Onze onwetendheid nu geeft geen recht om te beweren dat die vormen niet door menselijk ontwerp en doen zijn ontstaan. Een ander voorbeeld: stel, we weten niet of het aantal zandkorrels in een zeker zandbak even is. Dit geeft ons niet het recht te beweren dat het aantal oneven is.

Een christen heeft naast de zintuiglijke waarneming en zijn rede een derde bron van kennis: goddelijke openbaring op schrift. Hij handhaaft, op grond van Gods openbaring, dat God de soorten geschapen heeft en hun ontwikkeling mogelijk maakt.

Trouwens, het natuurlijke of gezonde verstand herkent in de schepselen kentekenen van ontwerp en schepping. Sommige atheïstische wetenschappers erkennen en geven toe dat er een schijn is van ontwerp. Maar het volgens hen slechts schijn. Christenen daarentegen kunnen zeggen: het schijnt zo én het is zo, en het schijnt zo doordat het zo is.

Alleen natuurlijke verklaringen? Volgens Darwin konden alléén natúúrlijke verklaringen wetenschappelijk zijn. Wetenschapsbeoefening is een zoeken naar natuurlijke verklaringen. Iets verklaren met een beroep op de Schepper is in Darwins ogen niet wetenschappelijk. Maar zichzelf in verklaringen beperken tot natuurkrachten is geen conclusie van wetenschappelijk onderzoek, maar een niet-wetenschappelijk, filosofisch uitgangspunt.

Ingewikkelde producten. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat de functionele eiwitten (proteïnen) - complexe moleculen die noodzakelijke bestanddelen zijn van organismen - door toeval zijn ontstaan. 

Darwin gaf toe dat het onzinnig lijkt om aan te nemen dat het oog door natuurlijke teeltkeus is ontstaan: "Te veronderstellen dat het oog – met al zijn weergaloze vernuftigheden om de scherpstelling aan te passen aan verschillende afstanden, om verschillende hoeveelheden licht toe te laten, om vorm- en kleurstoringen te corrigeren – door natuurlijke selectie gevormd kan zijn, lijkt, ik geeft het toe, absurd in de hoogste graad."

Er zijn tal van andere voorbeelden te noemen waarbij we ons niet goed kunnen voorstellen dat ze alleen door natuurkrachten, toeval en genoeg tijd zijn ontstaan.

't Leven op aarde zó oud?

Volgens de evolutietheorie is het leven op aarde zo'n 4 miljard geleden ontstaan. Wie het scheppingsbericht van Genesis en het Oude Testament leest en bestudeert, komt eerder tot duizenden dan miljarden jaren.

Er zijn verscheidene buitenbijbelse argumenten tegen de hoge ouderdom van het leven op aarde, zoals het argument (op evolutionistisch uitgangspunt) dat de zon héél vroeger véél heter moet zijn geweest en water op aarde niet mogelijk was. Zie dit argument uitgelegd in een filmpje (9 minuten).

Zó langzaam ontstaan?

Volgens de evolutietheorie is het tegenwoordige leven op aarde, in al zijn verscheidenheid, zéér geleidelijk, in de loop van miljarden jaren, ontstaan.

Het Bijbelse scheppingsbericht vertelt dat planten, dieren en mensen in zéér korte tijd, in vier dagen, zijn ontstaan.

We kunnen ons niet voorstellen dat bijvoorbeeld een 'eenvoudig' mechanisme als een auto, dankzij de werking van wind, regen, zwaartekracht, zon enz, in duizend jaar kan ontstaan en in tienduizend jaar diverse merken en modellen kan voortbrengen. Als bij de oerauto het laatste onderdeel toevallig eindelijk erbij gekomen is, is het eerste al aangetast, verroest, stuk. Levende wezens nu zijn veel ingewikkelder, ingenieuzer, dan een auto.

Gemeenschappelijke afstamming?

Fig. Overeenkomsten tussen 1 = Pterosauriër 2 = Vleermuis 3 = Vogel Gemeenschappelijke afstamming? Nee, zegt de evolutionist: convergente evolutie. Afzonderlijke creaties met gemeenschappelijk bouwplan, zegt de creationist. 

Volgens de evolutietheorie hebben alle levende wezens één gemeenschappelijke oerouder, een organisme waarvan alles afstamt.

De stamboom van het leven is echter niet aangetoond. Een evolutiebioloog zei (2009): "For a long time the holy grail was to build a tree of life. We have no evidence at all that the tree of life is a reality."

Overeenkomsten tussen levende wezens vormen geen voldoende bewijs voor verwanschap of gemeenschappelijke afstamming. Overeenkomst bewijst geen afstamming. Uit het feit dat iets (X) deels gelijk aan iets anders (Y) is volgt niet: X uit Y.

Evolutionisten geven toe dat er gevallen van overeenkomstige structuren zijn, die niet uit afstamming van een gemeenschappelijke voorouder te verklaren zijn. Bijvoorbeeld het tropisch insect Copiphora gorgonensis, een krekelachtige, heeft miniscule oren op zijn poten, die net als de onze bestaan uit een binnen-, midden- en buitenoor. Evolutionisten denken niet dat wij ons gehoor van deze insect hebben geërfd of dat een gemeenschappelijke voorouder erover beschikte. Zij hebben, binnen het denkkader van de evolutietheorie blijvend, voor dergelijke gevallen een ander theoretisch begrip bedacht, convergente evolutie: het op twee plaatsen en tijdstippen in de evolutie ontstaan van eenzelfde eigenschap.

De overeenkomsten tussen verschillende soorten levende wezens wijzen op een gemeenschappelijk bouwplan. De conclusie dat er ergens een gemeenschappelijk voorouder is, gaat te ver. En 'convergentie' is een hulphypothese naast de hypothese van gemeenschappelijke afstamming. Voor creationisten als Linnaeus, Cuvier, Agassiz en Richard Owen wijzen diezelfde overeenkomsten niet op gemeenschappelijke afstamming, maar op een gemeenschappelijke Schepper. We kunnen denken aan een bouwplan van God, die verschillende soorten levensvormen afzonderlijk heeft ontworpen en geschapen. Vergelijk de creatie door mensen van verschillende documenten op basis van een sjabloon, een basisindeling (kopregel, marges, voetregel, koppen).

Een andere tegenwerping tegen de evolutietheorie betreft de veelheid van gemeenschappelijke genen. Hoe kan het dat organismen die (volgens de evolutietheorie) miljoenen jaren geleden gemeenschappelijke voorouders hebben gehad nog zoveel genen gemeenschappelijk hebben? We zien dit bij een bacterie, een worm en een mens. Ingeval van een miljoenen jaren durende evolutie van eencellige naar mens zouden alle genen die de mens van de voorouders hebben geërfd al lang door mutaties onherkenbaar moeten zijn veranderd.

Van amoebe naar mens?

Volgens de evolutietheorie is de mens in een hele serie stappen voortgekomen uit een eencellig organisme, zoals een amoebe. Een ontwikkeling 'van microbe tot microbioloog'.

Een levensvorm kan in de loop van de tijd veranderen. Het staat vast dat variatie en natuurlijke teeltkeus kleine veranderingen in bestaande soorten kunnen teweegbrengen. Kijk maar hoeveel verschillende mensen er rondlopen: de grote blonde blauwogige Zweed en de kleine bruinogige Pygmee. Deze zijn allemaal voortkomen uit één mensenpaar. Deze ontwikkelingen binnen een soort wordt micro-evolutie (= kleine ontwikkeling) genoemd. Zulke beperkte veranderingen van organismen zijn aangetoond en niet in strijd met de Bijbel.

Echter, kleine veranderingen binnen een levensvorm vormen op zichzelf geen bewijs dat er een grote verandering van eencellige naar mens ('macro-evolutie' of 'algemene evolutie') heeft plaatsgevonden.

Darwin concludeerde van kleine veranderingen tot grote veranderingen. Hij poneerde dat die kleine veranderingen konden leiden tot grote veranderingen: nieuwe soorten, nieuwe organen, nieuwe structuur. Darwin trok micro-evolutie door naar macro-evolutie.

De gedachte van macro-evolutie is echter niet door waarneming aangetoond. Ondanks al het onderzoek sinds Darwin heeft niemand ooit het ontstaan van een nieuwe soort door natuurlijke selectie waargenomen. Niemand heeft ooit gezien hoe een nieuw orgaan zich door natuurlijke selectie ontwikkelde. Niemand heeft ooit de ontwikkeling van een nieuw bouwplan door natuurlijke selectie geobserveerd. Desondanks menen veel mensen dat evolutie aangetoond is. Wel is beperkte verandering aangetoond, maar grote overgangen van de ene soort naar de andere zijn niet aangetoond.

Bioloog L.H. Matthews zegt in de inleiding van een uitgave (1971) van Darwins Origin of species (Oorsprong der soorten): "In accepting evolution as fact, how many biologists pause to reflect that science is built upon theories that have been proved by experiment to be correct or remember that the theory of animal evolution has never been thus approved."

Biochemicus Franklin Harold: "... we moeten toegeven dat er tegenwoordig geen gedetailleerde Darwiniaanse verklaringen van de evolutie van enige biochemisch systeem zijn, alleen een verscheidenheid van wensspeculaties."

Niet alleen vanwege het gebrek aan empirisch (op zintuiglijke waarneming berustend) bewijs, ook om andere redenen is de evolutietheorie aanvechtbaar. In de loop van de tijd neemt de genetische complexiteit van levensvormen af en neemt het aantal genetische foutjes toe per generatie. Het door de mens manipuleren van de genen van het embryo van een fruitvliegje brengt slechts drie soorten resultaten: 1) een normale fruitvlieg, 2) een gebrekkige fruitvlieg of 3) een dode fruitvlieg. Een ontwikkeling 'van microbe naar microbioloog' schijnt niet te kunnen worden aangedreven enkel door variatie en natuurlijke selectie.

Volgens evolutiebiologen is de walvis geëvolueerd uit een landdier, zie filmpje. In het volgende filmpje vertelt een wetenschapper hoe onwaarschijnlijk dat is, zie filmpje(5 minuten, Engels).

Ook bijbels gezien is macro-evolutie verwerpelijk: de mens heeft niet de amoebe tot voorouder, maar is door de hand van God uit het stof der aarde gemaakt. De oorsprong van de mens is niet dierlijk, maar stoffelijk en goddelijk.

Onze voorouder een aapmens?

Volgens de huidige evolutietheorie hebben apen en mensen gemeenschappelijke voorouders. De mens is uit het dier.

Volgens de Bijbel is de mens door God geschapen uit het stof der aarde.

Ge 2:7 En de HEERE God had de mens geformeerd uit het stof der aarde, en in zijn neusgaten geblazen de adem des levens; alzo werd de mens tot een levende ziel.

Adam werd geformeerd uit het stof. Eva werd geformeerd uit Adam, dus uit een mens. De gedachte van de evolutietheorie dat de mens uit een dier is voortgekomen is bijbels gezien een vreemd en onwaarschijnlijk denkbeeld.

Ook wetenschappelijk gezien is het zeer onwaarschijnlijk dat door toevallige veranderingen een (onderstelde) chimpansee-achtige voorouder zich zou hebben kunnen ontwikkelen tot de mens. De verandering die hiervoor nodig is, is te groot en te ingewikkeld.

Fossielen

Volgens de evolutietheorie wijst het fossielenbestand op de ontwikkeling van eenvoudige naar meer complexe levensvormen. De fossielen zijn echter niet zonder problemen voor de evolutietheorie. Er ontbreken zoveel schakels in de stamboom van het leven: het probleem van de ontbrekende schakels ('missing links'). De bekende evolutiebioloog Stephen Jay Gould wijst op "de extreme zeldzaamheid van overgangsvormen". "The extreme rarity of transitional forms in the fossil record, persists as the trade secret of paleontology. The evolutionary trees that adorn our textbooks have data only at the tips and nodes of their branches; the rest is inference, however reasonable, not the evidence of fossils."

In het geologische tijdperk van het Cambrium laten de fossielen een 'explosief' verschijnen van veel verschillende levensvormen zien, een gegeven dat de Cambrium-explosie wordt genoemd. Dit plotseling verschijnen past niet bij een geleidelijke ontwikkeling over miljarden jaren.

Het fossielenbestand past bij het bijbelse scheppingsverslag en bij het bijbelse zondvloedbericht. Uit het scheppingsverslag weten we dat God verschillende soorten dieren kant en klaar, elk naar hun aard, heeft geschapen. Ze hadden geen hele reeks voorlopers. Uit het zondvloedbericht weten we dat de hele aarde door de catastrofe van de zondvloed door water is bedekt. Daarbij kwamen veel dieren om, ze werden bedolven onder aarde, zand, modder en konden verstenen. Het fossielenbestand legt getuigenis af van deze en andere (kleinere) catastofes.

Natuurlijke uitbreiding van informatie?

Een computer heeft, om te kunnen werken, niet alleen hardware nodig, maar ook software. De software bestaat uit gegevens (data) en instructies (programma). Iets dergelijks geldt voor levende wezens. De eencellige bevruchte eicel van een mens bevat véél meer informatie (gegevens, instructies) dan een eencellige amoebe. In de veronderstelde evolutie van amoebe tot mens moet er enorm veel informatie zijn bijgekomen. De computer-in-ontwikkeling moet steeds meer gegevens en instructies erbij hebben gekregen.

Een moeilijk vraagstuk voor wie het ontstaan en de ontwikkeling van het leven evolutionair uit tijd, toeval, natuurwetten en stof wil verklaren is de toename van erfelijke informatie in de evolutie. Waar komt de informatie en de informatiegroei vandaan? Ontstaat deze door toevallige natuurverschijnselen?

Er is geen wet of mechanisme bekend dat verklaart dat eenvoudige organismen als een eencellige amoebe een toenemende erfelijke informatie verkrijgt in de loop van de tijd.

Er is geen duidelijk voorbeeld bekend waaruit blijkt dat een genetische mutatie de erfelijke informatie vermeerdert. In de volgende video moet een bekende evolutionist de vraag om een duidelijk voorbeeld onbeantwoord laten: video (Engels, 6 minuten, Youtube).

Informatie kan verloren gaan, zoals de informatie op een opslagmedium dat slijt, bijvoorbeeld een boek of een computerschijf. Een boek kan verweren waardoor letters wegvallen of onleesbaar worden. In levende wezens zijn echter reparatiemechanismen werkzaam die de aanwezige informatie bewaren door fouten te herstellen. Ook deze mechanismen berusten op erfelijke informatie.

Levende wezens maken energie uit hun voeding vrij om de juiste arbeid te verrichten op grond van de ingebouwde informatie, zoals een computer energie uit een batterij of het electriciteitsnetwerk haalt om te werken volgens de geinstalleerde programmacode.

Informatie die processen stuurt ontstaat niet vanzelf. Van informatie waarvan we de oorsprong kennen, weten we dat deze uit verstand en ontwerp ontspringt. Met rede begiftige wezens, te weten mensen, kunnen informatie voortbrengen en deze inbrengen in apparaten (zoals computer) om hun werking te bepalen. Op grond van ons verstand kunnen wij uit het voorkomen van informatie in levende wezens besluiten tot Iemand die de informatie daaraan heeft verstrekt, zoals we uit de vondst van een boek kunnen besluiten tot het bestaan van een schrijver die informatie in het boek heeft vastgelegd.

Op grond van de Bijbel kunnen wij weten dat God de oorsprong van de informatie is. De Heer Jezus wordt het Woord genoemd.

Joh 1:1 In het begin was het Woord; en het Woord was bij God, en het Woord was God. Joh 1:2 Dit was in het begin bij God. Joh 1:3 Alle dingen zijn door Hem geworden, en zonder Hem is niet een ding geworden dat geworden is. Joh 1:4 In Hem was leven, en het leven was het licht van de mensen. (TELOS)

Genetisch verval. Er is niet alleen geen bewijs voor natuurlijke uitbreiding van de genetische informatie in een cel. Het omgekeerde schijnt het geval te zijn: verval van het genetische materiaal. De ophoping van willekeurige genetische fouten (honderden per generatie) maakt dat genomen vervallen en soorten verdwijnen. Selectie houdt dit verval niet tegen.

Rede uit niet-rede?

De mens vormt gedachten en kan redeneren. Volgens de evolutietheorie komt het verstand voort uit datgene wat niet verstand is. Rede uit niet-rede, denken uit niet-denken. Dit vermogen (rede, verstand) danken we echter aan God die Geest is en kan denken.

C.S. Lewis uitte de volgende kritiek:

"Each particular thought is valueless if it is the result of irrational causes. Obviously then the whole process of human thought, what we call reason, is equally valueless if it is the result of irrational causes. Hence, every theory of the universe which makes the human mind a result of irrational causes is inadmissible for it would be a proof that there are no such things as proofs which is nonsense. But evolution is commonly held and is precisely a theory of this sort." (uit: C.S. Lewis, Miracles).

Waardering, kritiek, twijfel en ongeloof

De reacties op Darwins boek De oorsprong der soorten waren verdeeld. Veel christenen reageerden zeer afkeurend. De sterkste kritiek op Darwin's theorie kwam in de 19e eeuw van wetenschappers. De kritische theologen hadden vooral bezwaar tegen zijn filosofische voorkeur voor natuurlijke oorzaken en zijn ontkenning van goddelijk ontwerp: God werd buiten spel gezet.

Spotprent aangaande Darwin

Waardering. Een hoop anderen in de 19e eeuw verwelkomden Darwins theorie. De waardering voor de theorie is in de loop der tijd enorm gegroeid. In 2009 merkte bijvoorbeeld de president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen op: 'Darwin was de man die het beste idee kreeg dat ooit iemand heeft gehad'.

Acceptatieproces op christelijk erf. De acceptatie van de evolutietheorie in (een deel van) de christenheid verliep als volgt: al meer christenwetenschappers aanvaardden de theorie → theologen integreerden de evolutietheorie in hun denkbeelden → de kerk geeft ruimte aan de evolutietheorie of neemt deze zelfs aan → de theorie verspreidt zich verder onder de christenen.

Eigentijdse wetenschappelijke kritiek. Vandaag de dag zijn vele Darwincritici geen 'religieuze fundamentalisten'. Een toenemend aantal critici zijn wetenschappers met wetenschappelijke kritiek op de huidige evolutietheorie. Eén groep van deze critici gelooft aan evolutie door puur natuurlijke oorzaken en heeft geen alternatief. Een andere groep critici gelooft aan evolutie, maar vindt een geheel natuurlijke verklaring van de evolutie tekortschieten en biedt een alternatieve verklaring op grond van 'intelligent design'. Fundamentele twijfel betreft de natuurlijke selectie op toevallige mutaties als motor van de evolutie. Op de site DissentFromDarwin.org, gesticht in 2001, kunnen wetenschappers intekenen op een lijst met namen van evolutiekritische wetenschappers. Door hun naam op de lijst te plaatsen onderschrijven zij de verklaring: "Wij zijn sceptisch over claims dat toevallige mutatie en natuurlijke selectie de complexiteit van het leven kunnen verklaren. Zorgvuldig onderzoek van het bewijsmateriaal voor de Darwinistische theorie moet worden aangemoedigd." Deze lijst telt honderden namen. 

In het volgende filmpje uit een niet-christelijke wetenschapper fundamentele twijfel aan de evolutietheorie: filmpje(5 minuten, Engels).

In Nederland gelooft 20% van de bevolking niet in de evolutietheorie van Darwin (jaar 2009). 40% vindt dat Darwin geen bevredigend antwoord geeft op de vraag hoe het leven zoals wij dat kennen is ontstaan (jaar 2008).

De Engelse staatsomroep stelde in 2006 dat de helft van alle Britten twijfelt aan het waarheidsgehalte van Darwins leer. In 2008 gelooft de helft van de Britten niet in de evolutietheorie. Een kwart houdt Darwins evolutietheorie voor 'beslist waar'. Een op de acht (12%) ziet het ontstaan van de aarde en de mens als het werk van een slimme Ontwerper. Een op de tien ondervraagden gelooft God de wereld heeft gemaakt niet langer dan 10.000 jaar geleden.

Zeker 88% van de Amerikanen gelooft dat God de oorsprong van al het leven is en verwerpt de theorie van Charles Darwin.

Een bekende journalist en filosoof zei: “Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat de evolutietheorie, en vooral de mate waarin ze wordt toegepast,één van de grote grappen zal zijn in de geschiedenis boeken van de toekomst. Het nageslacht zal verwonderd zijn dat zo'n kwetsbare en dubieuze hypothese aanvaard kon worden op zo'n ongelooflijk lichtgelovige wijze.” (Malcolm Muggeridge, Pascal Lectures, Universiteit van Waterloo, Ontario, Canada.)

Er zijn wetenschappers die eerst aan evolutie geloofden en later aan schepping door God. Bijvoorbeeld de Zuid-Afrikaanse dierkundige Walter J. Veith: getuigenis (film, Engels, 1 uur 27 minuten).

Theorie in beweging

De evolutietheorie is geen vaststaand geheel, de theorie is in beweging. Een filosoof van de biologie zei: "It's part of a revolutionary change in biology. Our standard model of evolution is under enormous pressure. We're clearly going to see evolution as much more about mergers and collaboration than change within isolated lineages."

Gevolgen van het darwinisme

Wetenschappers werden geprikkeld om meer te ontdekken over de levensvormen op aarde. Het Darwinisme heeft geleid tot een omwenteling in het wetenschappelijk denken. De theorie heeft het grootste deel van de wetenschappelijke wereld veroverd. Dat kwam echter niet zozeer door de bewijzen als wel door de nadruk die Darwin legde op natuurlijke verklaringen. De aandrijver van de omwenteling was eerder filosofisch denken dan wetenschappelijk bewijs.

Het Darwinisme, met zijn nadruk op natuurlijke oorzaken van de ontwikkeling van de levende natuur, leidt niet vanzelf tot ongeloof aan God. Darwin zelf was geen atheïst (Godloochenaar) maar een agnost (niet-weter). Hij verloor wel zijn christelijk geloof, door zowel de evolutietheorie als het tragische verlies van zijn lievelingsdochter. Darwin verklaarde niettemin aan het eind van het zijn leven dat men in God èn evolutie kan geloven (bron).

Hoewel het Darwinisme niet vanzelf tot ongeloof voert, werkt de theorie het ongeloof wel in de hand; Darwinisme bevordert twijfel en ongeloof. Gelovigen en ongelovigen trekt het af van het Woord van God en van God zelf. "Moderne filosofen en wetenschappers zijn veel terughoudender over de uiteindelijke oorzaak van alles. Sinds de evolutietheorie van Darwin twijfelen zelfs velen of zoiets wel bestaat," zegt een inleiding in de filosofie. De evolutietheorie lijkt onverenigbaar met het Bijbelse scheppingsverhaal. Als alle levensvormen op aarde over zeer lange tijd via natuurlijke teeltkeus zijn ontstaan, zonder dat God een rol speelt, dan lijkt het Bijbelse scheppingsbericht niet te kloppen.

Vanaf het begin van het Darwinisme zien veel mensen in de theorie een mogelijkheid om van de gedachte aan God los te komen. Darwin verklaart hen de ontwikkeling van het leven zonder dat God een rol speelt. God speelt geen hoofdrol en geen bijrol. Hij is niet meer nodig; de natuur klaart de klus alleen. Daar het Darwinisme de ontwikkeling van het leven god-loos verklaart, biedt het een intellectuele steun voor het atheïsme. "Darwin made it possible to be an intellectually fulfilled atheist (Darwin maakte het mogelijk om een intellectueel bevredigde atheïst te zijn)," zegt de bekende atheist Richard Dawkins in zijn boek The Blind Watchmaker.

Mensen met een christelijke achtergrond kwamen mede door het Darwinisme tot ongeloof; bekende voorbeelden zijn de Harvard-bioloog E.O. Wilson en de scepticus Michael Shermer. De bioloog George John Romanes (1848-1894), een tijdgenoot van Darwin, verloor zijn geloof, maar hervond het later weer (artikel)

Kijken door de evolutiebril

De Darwinistische evolutietheorie kan ons een bril opzetten, de evolutiebril, waardoor we alles gekleurd door de theorie gaan zien. Enkele voorbeelden.

'Rommel-DNA'. Biologen vonden grote delen in menselijk DNA die zonder functie schenen te zijn. Evolutionisten interpreteerden die stukken als overblijfsels van de menselijke evolutie, die hun functie hadden verloren, en noemden ze in het Engels junk-DNA. Volgens hen zijn zulke resten te verwachten op grond van de evolutietheorie. Inmiddels weten we beter: genen die niet coderen voor een bepaalde eigenschap (bijvoorbeeld haarkleur) kunnen een regulerende functie hebben. Regulerend genetisch materieel past in een theoretisch raamwerk dat uitgaat van intelligent ontwerp.

Zonde en onverstand. Een Britse schrijfster schrijft de zelfdestructieve neiging van de mens toe aan een evolutionaire erfenis "de chimpansee in ons". Ze ei: "Ik denk dat we een beter mens kunnen worden dankzij kunstmatige intelligentie, omdat het ons kan leren nederig te zijn. We zien onszelf graag als genieën en ver verheven boven al het andere leven op aarde. Maar laten we eerlijk zijn: we maken er een puinhoop van. We zijn hard op weg zowel de aarde als onszelf te vernietigen. Terwijl we nu de mogelijkheid hebben ons te bevrijden van de chimpansee die nog altijd in ons huist."

Complotdenken. De neiging tot complotdenken heeft 'evolutionair nut'. In de prehistorie namelijk was de kans om door andere groepen vermoord te worden betrekkelijk groot. We zijn daardoor geneigd om andere groepen te wantrouwen.

Emoties. Hoe kan men door de evolutiebril naar menselijke emoties kijken? Bijvoorbeeld zo (citaat): "Emoties zijn evolutionair geëvolueerd en het evolutiemechanisme is blind voor goed en kwaad. Het enige wat telt is of het werkt: draagt een bepaald emotie bij tot de kans dat de genen in de geldende omstandigheid worden gereproduceerd of niet? Emoties zijn dus door een neutraal mechanisme geselecteerd, waardoor bepaalde (instinctieve) acties die volgen uit emoties goed of slecht kunnen zijn. Ja, als we rationeel nadenken over de emotionele liefde van de ouders voor hun kind, dan bestempelen we dit als goed. Als we rationeel nadenken over xenofobie, eveneens een geselecteerde emotie, dan bestempelen we dit als fout." In dit citaat vinden we een combinatie van evolutietheorie en rationalisme (vertrouwen op en verheffing van de rede).

Moraal. De moraal is volgens evolutionisten het product van de overlevingsstrijd van de mens. Een moreel beginsel is principieel relatief, want wat vandaag nuttig is voor de overlevingsstrijd kan morgen zijn nut verloren hebben.

Volgens de bioloog Frans de Waal, bekend om zijn studie van het gedrag van apen, is de mens 'ook maar een soort aap'. De menselijke moraal, met bijvoorbeeld de deugd van rechtvaardigheid, heeft zijn wortels in het dierenrijk. Chimpansees tonen volgens De Waal eenzelfde gevoel voor rechtvaardigheid. Hij concludeert dat moraal ouder is dan godsdienst en hier zonder kan.

Barensweeën. Zelfs de gewaarwording van pijn bij een barenswee kan door de evolutiebril worden bezien. "Het is een vervelende sensatie die miljoenen jaren van evolutie heeft doorstaan en die daarom wel belangrijk zal zijn voor onze overleving? Waarom? Daar zijn de geleerden nog niet helemaal uit."

Menopauze. Ook de menopauze van een vrouw, wanneer zij op latere leeftijd onvruchtbaar wordt, tracht men met de evolutietheorie te verklaren. „Over het algemeen nemen wetenschappers aan dat de menopauze in de loop van de evolutie is ontstaan, omdat vrouwen op latere leeftijd een verhoogd risico liepen om te overlijden voordat hun kind was opgegroeid. Hun nakomelingen bleven in dat geval alleen achter en liepen een groot risico om ook te overlijden. Moeders die op latere leeftijd nog zwanger werden gaven hun genen dus minder succesvol door dan vrouwen die op latere leeftijd onvruchtbaar werden."

Overleven van een organisatie. Een citaat dat de evolutiebril in organisatiekunde aantoont: "Het is niet de sterkste of de slimste die overleeft, maar de soort die zich het beste aanpast aan veranderingen. In deze leergang Strategisch managen van IT-organisatie verken je daarom de wereld van strategisch management binnen organisaties."

Maatschappelijke strijd. De volledige titel van Darwins boek luidt: "On the origin of species by means of natural selection, or the preservation of favoured races in the struggle for life". Vertaling: "Over de oorsprong van soorten door middel van natuurlijke selectie; of de bewaring van begunstigde rassen in de strijd om overleving". In de strijd om overleving of voortbestaan bevoordeelt de natuur het ene ras boven het andere ras. Het Darwinisme werd door anderen toegepast op de maatschappij: sociaal-darwinisme. De strijd om het bestaan moest ook in de maatschappij geëerbiedigd worden. Deze strijd zorgt dat zwakke bedrijven, staten, rassen en mensen verdwijnen en sterke bedrijven, staten, rassen en mensen overblijven. Een voorbeeld van iemand die zo dacht was de Duitse dictator Adolf Hitler.

Economie. Een hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke verandering zei over onze economie: "Onze economie is gebaseerd op een sociaal darwinistisch uitgangspunt: de survival of the fittest. We zijn bezig elkaar heftig te beconcurreren en ondertussen putten we onze natuurlijke hulpbronnen uit."

'God schept door evolutie'

Volgens sommige christenen gaat geloof in de God goed samen met geloof aan evolutie. Zij omhelzen de wetenschappelijke evolutietheorie als voldoende gegrond of bewezen en laten de letterlijke lezing van het scheppingsbericht in Genesis los. De leeftijd van de aarde is geen belangrijk geloofspunt, is geen geloofsartikel in de overgeleverde geloofsbelijdenissen. En de wijze waarop God schiep is niet bekend; misschien schiep hij door natuurlijke selectie van toevallige mutanten. Maar deze christenen verwerpen de gedachte dat mensen door toeval, zonder bedoeling of plan zijn ontstaan. Ze spreken van 'geleide evolutie', d.w.z. door God geleide evolutie: de evolutie wordt door God geleid, geleid ook naar het ontstaan van mensen, die Zijn beelddragers zijn. De leer dat God door middel van evolutie schept en heeft geschapen heet theïstische evolutieleer. Het hoofdbezwaar tegen deze leer is dat zij bijbels gezien onwaarschijnlijk is.

Zie Theïstische evolutieleer voor het hoofdartikel over dit onderwerp

Wetenschap of geloof?

Er wordt wel beweerd dat de evolutietheorie wetenschap is en geen geloof. Twee kenmerken van geloof, te weten een onzichtbaar voorwerp en een vaste overtuiging, kunnen aan de overtuigde aanhangers van de evolutietheorie worden toegekend. Want niemand heeft ooit een macro-evolutie aanschouwd. De evolutietheorie is een wetenschappelijke theorie, die in geloof wordt aangehangen. De evolutionist wandelt in geloof, niet in aanschouwen. Hij aanschouwt micro-evolutie en wandelt in geloof aan macro-evolutie.

Toekomst van de evolutietheorie

De evolutietheorie zal worden verworpen wanneer de Heer Jezus in heerlijkheid verschenen is in de wereld. De woorden van de profeet Jeremia kunnen met recht ook van toepassing op die theorie worden geacht:

Jer 16:19  ... tot U zullen de heidenen komen van de einden der aarde, en zeggen: Immers hebben onze vaders leugen erfelijk bezeten, [en] ijdelheid, waarin toch niets was, dat nut deed. (SV)

'Slechte wetenschap'

Sommige kritici van de evolutietheorie bestempelen haar als 'pseudowetenschap' of 'slechte wetenschap'. In de volgende video wordt betoogd dat de evolutietheorie niet voldoet aan de wetenschappelijke methode: video (8 minuten, Engels, Youtube).

In de volgende video (Youtube, 6 min., Engels) wordt de evolutietheorie vergeleken met zeven indicatoren van slechte wetenschap en geconcludeerd dat evolutie slechte wetenschap is.

Opvallend is het aantal gevallen van bedrog en de manipulatie in het fossiele bewijsmateriaal in de geschiedenis van de evolutietheorie, zie video (Youtube, 9 min. Engels). Opvallend is ook de speculatie en onvoldoende gegronde beweringen die soms worden gedaan, zoals de bewering dat de fossiele vondst van Ida (officieel Darwinius Masillae) een missink link en voorouder van de mens is, zie video (8 minuten, Engels, Youtube).

Geestelijke wapening

Bij de beoordeling van de evolutieleer is het belangrijk feit ('dit is een fossiel') en duiding ('dit is een voorouder van de mens') te onderscheiden. Creationisten en evolutionisten verschillen ten aanzien van de duiding van feiten (gegevens).

De strijd tegen de valse leer van de macro-evolutie ('van amoebe tot mens') is niet enkel een strijd van meningen, een kruisen van intellectuele degens. Er speelt zich een geestelijk conflict af, die van de christenen geestelijke wapens vereist. David trad de Filistijnse reus tegemoet in de naam van de Heer (1 Samuël 17:45-49). De ogenschijnlijk onbeduidende zoon van Jesse sterkte zich in Hem en verwachtte Zijn overwinning.

Ons geloof overwint de wereld (1 Joh. 5:4). Een kind van God weet door het geloof, dat de wereld door het woord van God tot stand is gebracht, zodat het zichtbare niet ontstaan is uit het waarneembare (Hebr. 11: 1-3). Door het geloof weten wij dat de mens door God is geformeerd uit het stof der aarde en niet uit een dier. Het woord van God is een zwaard van de Geest. En met het schild van het geloof kunnen wij de vurige pijlen van de satan afweren.

Veel christenen maken zich zorgen over het onderwijs in de evolutieleer op de scholen en willen een of meer van de volgende dingen toevoegen:

• wijzen op intelligent ontwerp in de natuur;
• beschouwen van de evolutietheorie als louter een theorie in plaats van als een vastgesteld feit;
• naast de evolutietheorie ook de bezwaren ertegen uiteenzetten;
• kritisch denken toevoegen aan het onderwijs in de evolutietheorie.

Humor

In het volgende reclamespotje voor een biermerk wordt de evolutie in omgekeerde richting (van mens naar amfibie) verfilmd: video

Geschiedenis

Hieronder enkele jaartallen en gebeurtenissen in verband met de evolutietheorie en de reactie daarop.

1859. Publicatie van Darwins boek De oorsprong der soorten (The Origin of Species), waarin hij zijn evolutietheorie uiteenzette.  

1956. Publicatie van 'Creatie en evolutie' van Jan Lever, hoogleraar biologie aan de destijds orthodox-gereformeerde Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij probeert geloof en evolutieleer te verbinden en zet zich in voor de acceptatie van de evolutietheorie in gereformeerde kringen.

1969. Publicatie van 'Waar blijven we', een verzameling van radio-lezingen van Jan Lever die door de NCRV waren uitgezonden. In het boekje verwoordt Lever het theïstisch evolutionisme op meer toegankelijke wijze.

1974. Oprichting van de Stichting tot Bevordering van Bijbelgetrouwe Wetenschap opgericht die een creationistisch antwoord wil geven op de evolutietheorie.

1977. Stichting van de Evangelische Hogeschool, die de evolutietheorie kritiseert en het creationisme voorstaat.

1981. De Gereformeerde Kerken in Nederland nemen officieel een narratieve interpretatie van de Bijbelse geschiedschrijving aan. De verandering van kijk op het gezag van de Schrift is vastgelegd in het rapport God met ons (1981). De narratieve interpretatie neemt bezwaren tegen de evolutietheorie weg. Veel gereformeerden echter blijven aan het eenvoudig-historische gezag van de Bijbel vasthouden.

2011. Ongeveer 20% van de gereformeerde gezindte is op basis van de Bijbeltekst ervan overtuigd is dat de aarde in zes dagen is geschapen.

Zie ook

Theïstische evolutieleer

Meer informatie

Nederlandstalig

Boeken

• Edgar Andrews, Wat is de mens? Adam. alien of aap? Zelhem: uitgeverij Maatkamp, 2018. Over de oorsprong van de mens. De auteur is een Britse natuurkundige.
• John Ankerberg & John Weldon, Feiten over schepping en evolutie. Doorn: Middernachtsroep 2009. Pagina's: 80. Download op OudeSporen.nl. 
• Don Batten, Jonathan Sarfati, Carl Wieland, David Catchpoole, Hoe bestaat het! Paperback, 333 pag. ISBN 9789033629693. In de Engelstalige wereld is dit boek al jarenlang hét standaardwerk op dit gebied. Dit boek geeft antwoord op meer dan zestig veelgestelde vragen over schepping, evolutie en de Bijbel. 'Hoe bestaat het!' is bijzonder geschikt voor jongeren die tijdens hun opleiding bevraagd worden over de geloofwaardigheid van de bijbelse scheppingsleer. De auteurs, gepromoveerde wetenschappers, zijn werkzaam voor Creation Ministries International, een organisatie die zich wereldwijd inzet om het wetenschappelijke bewijsmateriaal voor de schepping en de zondvloed te verspreiden. 
• Tom Bethell, Darwins Kaartenhuis; een journalistieke reis door het evolutiedebat. Uitgeverij De Banier, 2019. Pagina's: 352. De schrijver, een journalist, onderzoekt de geschillen over gemeenschappelijke afstamming, natuurlijke selectie, het fossielenarchief, biogeografie, informatietheorie, evolutionaire psychologie, kunstmatige intelligentie en de groeiende intelligent designbeweging.
• Peter Borger, Terug naar de oorsprong. Uitgeverij CBC 't Gulden Boek B.V. Pagina's: 325 pag. ISBN 9789057982989. Voor iedereen die wil meepraten in het evolutie-scheppingsdebat. De schrijver is gepromoveerd bioloog. De nieuwste ontwikkelingen in de moleculaire biologie luiden volgens Borger het einde van de evolutietheorie in. 
• Michaël Dekee, De evolutietheorie ontkracht. Brugge: Uitgeverij Jeanne D'Arc, 2018. Omvang: 200 blz. Website: https://evolutietheorie-ontkracht.com. De Vlaamse auteur studeerde drie jaar biologie aan de Universiteit van Gent (2009-2012) en verzamelde schedels, skeletten en fossielen. Hij schreef het boek met begeleiding van een doctor in de paleoantropologie. "Het bewijs tégen evolutie is gewoonweg overweldigend, meer dan ik had verwacht."
• H.A. Hofman, Het bittere conflict. Uitgeverij Aspekt B.V., 2009. Pagina's: 204. Aan de evolutietheorie kleven tal van lacunes, onbeantwoorde vragen en tegenstrijdigheden. De theorie vraagt om geloof. Het conflict tussen de theorie en de scheppingsleer is volgens de schrijver, historicus, een strijd der geesten, een worsteling tussen seculier en christelijk denken. De evolutietheorie heeft gevolgen in de politiek, ethiek en pedagogiek.
• Reinhard Junker & Siegfried Scherer, Evolutie; het nieuwe studieboek. Stichting De Oude Wereld, 2010. Pagina's: 336. 
• Ger de Koning (red.), Schepping - geen compromis. Zwolle: Uitgeverij Daniël, 2015. Pagina's: 38. Download op OudeSporen.nl
• M.J. Paul, Oorspronkelijk; overwegingen bij schepping en evolutie. Labarum Academic, 2017. Omvang: 550 blz. Hoe de Bijbel en de christelijke traditie over onze oorsprong spreken. De auteur is hoogleraar (2017) Oude Testament aan de Christelijke Hogeschool Ede en de Evangelische Theologische Faculteit te Leuven (2017). Hij is ook eindredacteur van de twaalfdelige serie Studiebijbel Oude Testament.
• M.J. Paul, Waar komen wij vandaan? Op zoek naar antwoorden in het evolutiedebat. Apeldoorn, Uitgeverij De Banier, 2018. Een voor jongeren geschreven versie van het boek Oorspronkelijk; overwegingen bij schepping en evolutie. (2017). Omvang: 184 blz.
• Paul Price, Gary Bates, Schepping of evolutie. Overlevingsgids voor gelovige studenten. Uitgever: Stichting Uit het Woord der Waarheid. Pagina's: 68.

Websites

• Veel informatie is te vinden op de websites van creationistische organisaties, zie Creationisme. 
• Evoskepsis is een werkverband van kritische wetenschappers en praktijkmensen die skeptisch zijn over de empirische onderbouwing van de evolutietheorie en de wetenschappelijke houdbaarheid ervan in het algemeen. Evoskepsis is opgericht door de Nederlander dr. ir. W.M. (Wim) de Jong. Website: www.EvoSkepsis.nl

Discussie

• Discussie over schepping of evolutie: samenvatting van een themabijeenkomst over schepping en evolutie te Amersfoort op 2 april 2009: zie video (9 minuten) en inleidend artikel in het Reformatorisch dagblad.

Engels

• Try Believing in Evolution After This! | Way of the Master: Season 2, Ep. 20. Youtube.com: Living Waters, 16 aug. 2019. Speelduur: 29 min. Engelstalig. Kritische en humoristische beoordeling van de evolutietheorie door de evangelisten Kirk Cameron en Ray Comfort.
• Jonathan Sarfati, The Greatest Hoax on Earth? Refuting Dawkins on Evolution. Creation Book Publishers, 2010. Een creationisch en wetenschappelijk antwoord op boek The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution van de evolutionist en atheïst Richard Dawkins. 
• Rob Stadler, The Scientific Approach to Evolution: What They Didn't Teach You in Biology. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2016. Omvang: 212 blz. Wetenschappelijke benadering van de evolutietheorie welke leidt tot de conclusie dat de theorie van macro-evolutie wetenschappelijk niet betrouwbaar (genoeg) is en de theorie van micro-evolutie dat wel is. De auteur is een biomedicus.
• Stephen C. Meyer, Darwin's Doubt: The Explosive Origin of Animal Life and the Case for Intelligent Design. HarperOne, herziene uitgave 2013. Pagina's: 571.
• Jerry Fodor & Massimo Piattelli-Palmarini, What Darwin Got Wrong. Uitg. Profile Books, 262 pp., ISBN 978 184 6682 19 3. Taalfilosoof Jerry Fodor en cognitief psycholoog Massimo Piatelli-Palmarini, beiden naturalisten en atheïsten, betogen dat de evolutietheorie de verscheidenheid van het leven niet (goed) verklaard. Natuurlijke selectie is volgens hen een nepverklaring en de echte wetenschap moet nog beginnen.
• Nathaniel T. Jeanson, Replacing Darwin; The New Origin of Species. Master Books, 2017. Omvang: 250 blz. Bekritiseert het Darwinisme en biedt een creationistisch alternatief.
• John C. Sanford, Genetic entropy. FMS Publications, 2014. Pagina's: 270. Verdedigt de stelling dat het genetisch materiaal van alle levende wezens langzaam ontaardt als gevolg van de schadelijk mutaties (genetische degeneratie). Toevallige mutaties en natuurlijke selectie brengen geen genomen voort en bewaren ze evenmin. De auteur is geneticus.  
• Jonathan Sarfati, Refuting Evolution. Creation Book Publishers: 2de editie in 2008. Pagina's: 140.
• Jonathan Sarfati, The Greatest Hoax on Earth? Refuting Dawkins on Evolution. Creation Book Publishers, 2010. Pagina's: 336. Zie de informatie en aanbevelingen op Amazon.com
• Zijn de vierpotigen geëvolueerd uit de vissen? De Engelse dierkundige Marc Surtees bespreekt kritisch beweerde tussenvormen: filmpje (Engels, 10 minuten).

Over de oorsprong van de mens:

• Een kritische beschouwing van de evolutionische theorie over de oorsprong van de mens, in een korte presentatie door dierkundige Walter Veith: filmpje (Duits, 4 minuten).
• Een langere kritische bespreking van de beweerde evolutie van de mens uit aapachtigen, lezing door de Engelse dierkundige Marc Surtees: film (Engels)
• Heeft de mens voorouders? In het volgende filmpje worden diverse voorouders kritisch besproken: filmpje (Engels, 10 minuten).
• Is de Australopithecus onze voorouder? Kritische bespreking door de dierkundige Marc Surtees: fimpje (Engels, 9 minuten)
• David W. Cloud, Ape Men. Way of Life Literature, 2015. Pagina's: 98. Bespreking van allerlei 'aapmensen', vermeende voorouders van de mens. Download van WayOfLive.org.

Duits

• Reinhard Junker, "Schöpfung oder Evolution". Vraaggesprek op Bible.tv. Kritiek op de evolutietheorie. Junker is bioloog en theoloog. Filmpje (Duits, 10 minuten)
• Junker, R.; Scherer, S. (Red.) Evolution. Ein kritisches Lehrbuch. Gießen, Weyel, oorspr. 1986. 5e herziene druk 2001. Wetenschappelijke kritiek op de evolutietheorie. Gericht op laatste klassen van het gymnasium en op hoger onderwijs. Eerste evolutiekritische schoolboek in Duitsland. 
• Werner Gitt, "Evolution oder Schöpfung". Vraaggesprek op Bible.tv. Kritiek op de evolutietheorie. Gitt is informaticus. deel 1 (Duits, 9 minuten), deel 2 (Duits, 9 minuten), deel 3 (Duits, 6 minuten)
• Alexander vom Stein, Creatio; biblische Schöpfungslehre. Daniel Verlag, 2005. Pagina's: 224. Afbeeldingen: 340. Tweede evolutiekritische (school)boek, beschikt voor leerlingen vanaf 14 jaar. De schrijver is afgestudeerd bioloog en werkzaam bij de onderzoeksafdeling van de firma Bayer.
• Matti Leisola, Evolution - Kritik unerwünscht! Erfahrungen eines Wissenschaftlers. Uitgeverij W+W/HV, 2017. Omvang: 224 blz. De auteur is hoogleraar in de bioprocestechiek in Finland.