Heelal
Het heelal (synoniemen: het universum, de kosmos) is de onafzienbare ruimte waarin God de aarde, de zon, de maan en de ontelbare sterren geschapen en een plaats gegeven heeft. Sommige serieuze schattingen vergelijken de hoeveelheid sterren met het aantal zandkorrels op onze aarde. De zon is, astronomisch gesproken, één van de sterren.
Begin. Het heelal heeft een begin gehad. Dat weten wij uit de Bijbel. Het is ook een gevestigd inzicht van de kosmologie.
Er is een tijd geweest dat velen meenden dat het heelal eeuwig bestaat en zonder begin is. En toen op natuurwetenschappelijke gronden werd ingezien dat het heelal een begin heeft gehad, zijn er allerlei modellen ontwikkeld om het eeuwig verleden van het heelal theoretisch te herstellen, om van dat 'begin' af te komen. Maar alternatieve modellen falen of komen uiteindelijk toch bij een begin van het heelal uit. Volgens de befaamde kosmoloog Alexander Vilenkin is er geen ontkomen aan en moeten kosmologen een begin van de kosmos onder ogen zien.[1]
Wat is de oorsprong van het heelal? Er zijn drie standpunten:
- materie is de oorsprong van het heelal (de stelling van het materialisme);
- informatie is de oorsprong van het heelal (platonisme);
- een zelfbewust Wezen, een persoonlijke Geest, is de oorsprong van het heelal (theïsme).
Schepping. Uit de Bijbel weten wij dat God aan het begin van het heelal staat. God heeft de kosmos geschapen. Hij is de schepper van de ontelbare hemellichamen. David schreef:
Ps 8:3 Aanschouw ik uw hemel, het werk van uw vingers, de maan en de sterren, die Gij bereid hebt: Ps 8:4 Wat is de mens, dat Gij zijner gedenkt, en het mensenkind, dat Gij naar hem omziet? (NBG51)
Tot Israël zei God:
Jes 40:25 Bij wien dan zult gijlieden Mij vergelijken, dien Ik gelijk zij? zegt de Heilige. Jes 40:26 Heft uw ogen op omhoog, en ziet, Wie deze dingen geschapen heeft; Die in getal hun heir voortbrengt; Die ze alle bij name roept, vanwege de grootheid [Zijner] krachten, en [omdat] Hij sterk van vermogen is; er wordt er niet een gemist. Jes 40:27 Waarom zegt gij [dan], o Jakob! en spreekt, o Israël! mijn weg is voor den HEERE verborgen, en mijn recht gaat van mijn God voorbij? Jes 40:28 Weet gij het niet? Hebt gij niet gehoord, dat de eeuwige God, de HEERE, de Schepper van de einden der aarde, noch moede noch mat wordt? Er is geen doorgronding van Zijn verstand. (SV)
Ook buiten de Bijbel om kan men tot het inzicht komen dat God de kosmos geschapen heeft[2].
De beroemde natuurkundige Isaac Newton schreef in 1687: “Dit mooiste systeem van de zon, planeten en kometen kon alleen voortkomen uit de raad en heerschappij van een intelligent en machtig wezen"[3].
Eigendom. Het heelal en de lichamen daarin zijn dan ook het eigendom van God, ze zijn van Hem. De hemel is 'Uw hemel', zegt David":
Ps 8:3 Aanschouw ik uw hemel, het werk van uw vingers, de maan en de sterren, die Gij bereid hebt (NBG51)
Sprake. Van de hemelen (uitspansel, sterrenhemel, heelal) gaat een sprake uit. Zij vertellen Gods eer en verkondigen het werk van Zijn handen.
Ps 19:1 Een psalm van David, voor den opperzangmeester.
De hemelen vertellen Gods eer, en het uitspansel verkondigt Zijner handen werk.
Ps 19:2 De dag aan den dag stort overvloediglijk spraak uit, en de nacht aan den nacht toont wetenschap. Ps 19:3 Geen spraak, en geen woorden zijn er, waar hun stem niet wordt gehoord. Ps 19:4 Hun richtsnoer gaat uit over de ganse aarde, en hun redenen aan het einde der wereld; Hij heeft in dezelve eenn tent gesteld voor de zon. Ps 19:5 En die is als een bruidegom, uitgaande uit zijn slaapkamer; zij is vrolijk als een held, om het pad te lopen. Ps 19:6 Haar uitgang is van het einde des hemels, en haar omloop tot aan de einden deszelven; en niets is verborgen voor haar hitte. (SV)
De beroemde natuurkundige Isaak Newton ontwaarde in het heelal de macht van God:
"De prachtige schikking van zon, kometen en planeten kon alleen maar ontstaan door het overleg en het vermogen van een denkend en machtig Wezen." (Isaac Newton)
De heerlijkheid van de hemellichamen is verschillend:
1Co 15:40 En er zijn hemelse lichamen en aardse lichamen, maar de heerlijkheid van de hemelse lichamen is verschillend, en die van de aardse is verschillend. 1Co 15:41 Er is een andere heerlijkheid van de zon, en een andere heerlijkheid van de maan, en een andere heerlijkheid van de sterren; want de ene ster verschilt van de andere ster in heerlijkheid. (TELOS)
De volgende video bezingt (in het Hillsong lied 'God of Wonders') God als de Schepper en Heer van hemel en aarde: video (5 min, Engels, Youtube).
De aarde in het heelal
God heeft de aarde aan 'het niets' opgehangen. Ze zweeft los in de ruimte.
Job 26:7 Hij strekt het noorden uit over het ledige; Hij hangt de aarde op aan het niets. (HSV)
Ze doorloopt wel, vergezeld door de maan, een baan rond de zon. Volgens Gods ordening.
De aarde is een parel in het heelal.
Wubbo Ockels heeft als eerste Nederlandse astronaut vanuit de ruimte naar de aarde gekeken. “Vanuit de ruimte keek ik naar het ruimteschip aarde dat verwoest wordt door zijn eigen astronauten. We moeten terug naar af: hoe hebben we dit probleem gecreëerd?”[4] Uit de Bijbel weten wij het antwoord: de zondeval.
Op grote afstand gezien is de aarde - dankzij de zon die haar beschijnt - een lichtpunt, een ster gelijk (zie foto).
De aarde draait om haar eigen as en tevens, met andere planeten, om de zon. De zon is een ster in de Melkweg, een stelsel van miljarden sterren. De Melkweg is één van de miljarden sterrenstelsels. De aarde is dus slechts een stofje in het enorm grote heelal.
Jes 40:15 Zie, de volken worden beschouwd als een druppel aan een emmer, als een stofje op de weegschaal. Zie, Hij heft de eilanden op als fijn stof. (HSV)
Jes 66:1 Zo zegt de HEERE: De hemel is Mijn troon en de aarde de voetbank van Mijn voeten. Waar zou [dan] het huis zijn dat u voor Mij zou willen bouwen en waar de plaats van Mijn rust? (HSV)
Planeten, Zonnestelsel, Melkweg, sterrenstelsels
Planeten
De aarde is een planeet. Naar schatting zijn er, uitgaande van een triljoen planeten per sterrenstelsel, vele triljarden of zelfs quadriljoenen planeten in het heelal[5].
Zonnestelsel
De zon en alle hemellichamen die eromheen draaien vormen het Zonnestelsel. Rond de zon draaien acht planeten. Van dichtbij de zon tot veraf geteld zijn dat: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus. Hiervan kunnen wij er vanaf de aarde met het blote oog vijf zien: Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. De planeet die het dichtst bij de aarde is en beweegt, is Venus, op een afstand van 40 tot 260 miljoen km van ons af. Venus wordt ook genoemd 'de morgenster' en 'de avondster'. De aarde is 150 miljoen km van de zon, Mercurius staat met een afstand van 58 miljoen km het dichtst bij de zon, en Neptunus is met 4500 miljoen km het verst van de zon verwijderd. Jupiter is de grootste planeet van ons zonnestelsel. De reusachtige bol heeft een doorsnede van 142.800 km, terwijl de aarde 12.765 km in doorsnee is. Rond de zon is ook een gordel van duizenden asteroïden of planetoïden.
Melkweg
Het zonnestelsel behoort tot de Melkweg, een sterrenstelsel van 200 miljard sterren, waarvan de zon er een is. Er zijn minstens 100 miljard planeten in het Melkwegstelsel[6]. Volgens sommige wetenschappers zijn het er waarschijnlijk veel meer[5]. De aarde is een van die talrijke planeten in ons sterrenstelsel.
Sterrenkundigen van het Amerikaans Sterrenkundig Genootschap schatten in 20212 dat minstens tien miljard planeten in de Melkweg net zo bewoonbaar zijn als de aarde. In 2021 berekenden wetenschappers dat er wel 6 miljard aardachtige planeten in de Melkweg zijn[5].
Leven? Is er leven op een of meer van de aardachtige planeten in de Melkweg? Volgens de kansrekening door onderzoekers van de Universiteit van Nottingham moeten er ministens 36 intelligente beschavingen in onze Melkweg zijn, inclusief wezens die met ons kunnen communiceren[5]. Dit is een puur statistische theorie, die er onder meer van uitgaat dat leven uit dode stof kan ontstaan. Het bewijs van leven elders in de Melkweg ontbreekt (anno 2021).
Sterrenstelsels
Er zijn meer sterrenstelsels in het heelal, minimaal 200 miljard[5]. Ze hebben een spiraalvorm of een elliptische vorm. Onze eigen Melkweg is een spiraalstelsel. In een spiraalstelsel ontstaan veel nieuwe sterren, in elliptische stelsels zijn vrijwel alleen oude sterren. Sterrenstelsel Centaurus A is een beetje van beide vormen[7].
Het dichtstbijzijnde grote sterrenstelsel buiten onze eigen Melkweg is het Andromedastelsel, dat 2,5 miljoen lichtjaar van de aarde is verwijderd. Deze sterrengroep met haar schittering van een biljoen sterren is het verste object dat de meeste mensen zonder hulpmiddel kunnen zien. Sterrenkundigen verwachten dat over zo'n 4,5 miljard jaar een frontale botsing met tussen onze Melkweg en dat sterrenstelsel zal plaatsvinden. In het licht van de Bijbel mogen wij verwachten dat er dan inmiddels een nieuwe hemel en een nieuwe aarde zullen zijn.
Grootheid van het heelal
Het heelal is - volgens het gangbare astronomische model - duizelingwekkend groot, de afstanden zijn schier onmetelijk. De volgende video neemt ons mee op een reis van de aarde naar de uiteinden van het heelal en weer terug: video (duur 7 minuten, Engels, Youtube; video van American Museum of Natural History, 2009).
Het heelal is niet alleen enorm groot, het bevat ook kolossale hemellichamen, waarbij ook de zon, die al veel groter is dan onze woonplaats aarde, in het niet valt. Het volgende filmpje toont dat aan. Hoe nietig zijn wij... en niettemin heeft God zijn oog op ons!
your mind will collapse if you try to imagine this | UNIVERSE SIZE COMPARISON. Youtube.com: Estudio Arkano, 1 jan. 2020. Duur: 4 min. 57 sec.
Volgens de huidige astronomie breidt het universum zich sinds het begin uit en gaat dat steeds sneller.
Samenstelling van het heelal
Alles wat zichtbaar is in het heelal - zon, maan, sterren enzovoorts - maakt volgens het wetenschappelijke standaardmodel van de kosmos (het heelal) slechts vier procent van al de massa en energie uit. Het overgrote deel, zo'n 96 procent van de totale inhoud van het heelal, bestaat uit geheimzinnige zogenoemde 'donkere materie' en 'donkere energie'.
Ongeveer 23 procent van het heelal is donkere materie. De donkere materie omvat bijna een kwart van de massa en energie in het heelal. Donkere materia bestaat uit deeltjes die zwaarder zijn dan het proton[8]. Een donkeremateriedeeltje wordt WIMP genoemd. Als zo'n in botsing komt met zijn antideeltje, vernietigen zij elkaar en komt er uiteindelijk gammastraling vrij.
Ongeveer 73 procent is donkere energie. Donkere energie is de kracht die het heelal versneld doet uitdijen.
Grootsheid van het heelal — maar vooral van het menselijk lichaam "Als astrofysicus leerde ik God voor het eerst erkennen door het ontwerp en de enorme ontzagwekkendheid van het heelal. Maar hoe meer ik leer over biologie, vooral over die van mensen, hoe meer ik verbaasd sta. Sterrenstelsels zijn ongelooflijke en ontzagwekkende structuren, maar qua complexiteit en ontwerp komen ze niet eens in de buurt van het ontzagwekkende van menselijke lichamen. Ik begrijp niet waarom sommige atheïsten zo neerbuigend zijn over de mensheid en denken dat we niets zijn vergeleken met het heelal. Het gaat niet om de grootte of zelfs het aantal .... Er hebben naar schatting 100 miljard mensen op het oppervlak van de aarde gewandeld. Dat komt ruwweg overeen met het aantal sterren in het Melkwegstelsel. We leven misschien op een klein stukje rots, maar het heeft evenveel mensen als er sterren in het sterrenstelsel zijn. Een heelal gevuld met sterren, sterrenstelsels en zwarte gaten mag dan immens en groots zijn, maar ik kan er veel van simuleren met een relatief eenvoudig Fortran-programma. Het heeft niets te maken met het pure wonder vervat in één enkel menselijk lichaam, dat zijn eigen biologische heelal is met een ongelooflijke complexiteit en doel. Ik loof U omdat ik ontzagwekkend wonderlijk gemaakt ben; wonderlijk zijn Uw werken, mijn ziel weet dat zeer goed. – Psalm 139:14 " — Sarah Salviander, astrofysicus[9]
Sterrenbeeld
Een sterrenbeeld is een groep sterren die, als je ze met lijnen zou verbinden, een figuur vormen. Alle sterrenbeelden dragen een naam van een personage uit de Griekse mythologie, zoals Andromeda, Cepheus en Cassiopeda. Het sterrebeeld de Grote Beer bevindt zich op meer dan 80 lichtjaren van ons, dat is 760 biljoen km. Het verst verwijderde sterrenbeeld dat wij mensen met het blote oog kunnen zien is het sterrenbeeld Andromeda.
Meer informatie
Videovoorstelling "Ontstaan van het heelal". Refdagmagazine.nl, 27 febr 2009.
J. G. van Moosel, De stille taal van de sterrenhemel. Apeldoorn: H. Medema, z.j. Uit het voorwoord: „Naast kennisneming van hetgeen de wetenschap aan het licht gebracht heeft, ontstond ook de wens na te gaan wat de Bijbel over de sterren vertelt, welke betekenis zij daarin hebben, welke sprake er van hen tot de mens, in het bijzonder tot de gelovige mens, uitgaat. Het resultaat van onderzoek en overdenking dienaangaande moge de lezer in de navolgende bladzijden vinden en hem tot rijke geestelijke zegen zijn." Een herziene uitgave is van Stichting Uit het Woord der Waarheid te Aalten, z.j., te downloaden van DeBijbelVoorJou.nl als pdf-document.
C. de Pater, Sterrenkunde rond 1600. Op Uu.nl
Hanna Holwerda, Ontdek het oneindige heelal; een Bijbelse ruimtereis. Uitgever: Ark Media, 2020. Boekbespreking op EenInWaarheid.info. Geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar.
Engelstalig
Jason Lisle, Taking Back Astronomy: The Heavens Declare Creation. Master Books, 2006. Omvang: 128 blz. De schrijver is een christelijke astrofysicus.
Jason Lisle, The Stargazer’s Guide to the Night Sky. Master Books, 2012. Omvang: 240 blz. De schrijver is een christelijke astrofysicus.
Voetnoten
- ↑ De Ongelooflijke Podcast, aflevering 6 "Bestaat God? Godsbewijzen met Emanuel Rutten en Stefan Paas", NPO Radio 1, 14 juni 2019. Vraaggesprek met de filosoof Emanuel Rutten en de theoloog Stefan Paas.
- ↑ Dit is het kosmologisch argument voor het bestaan van God, zie Godsbewijs.
- ↑ Aangehaald in: https://link.springer.com/chapter/10.1057/9781137414816_12
- ↑ Aangehaald in Management Scope, 2010, nr. 2, blz. 46. Hierin staat een interview met Wubbo Ockels.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Alleen in het heelal? Dat kan statistisch gezien bijna niet, op: WelingelichteKringen.nl, 13 feb. 2022.
- ↑ Volgens een berekening uit 2013, zie Alleen in het heelal? Dat kan statistisch gezien bijna niet, op: WelingelichteKringen.nl, 13 feb. 2022.
- ↑ Sterrenstelsel heeft verborgen spiraal, nieuwsbericht op Nu.nl, 23 okt.2012
- ↑ Donkeremateriedeeltjes moeten zwaar zijn, nieuwsbericht op Nu.nl, 24 nov. 2011.
- ↑ Bericht in het Engels op Twitter.com, 26 aug. 2023.