Infantocratie

Infantocratie (lett. 'heerschappij van het kind') is de toestand waarin volwassenen zich bovenmate schikken naar kinderen, om het hen naar de zin te maken en het vrij te houden van moeite en tegenslag. Het kind regeert als het ware. Het kind staat centraal en de ouders voegen zich naar hem.

Infantocratie in de kerk. Verschijnselen van infantocratie in de kerk zijn:

• in de kerk moet alles begrijpelijk, kinderlijk eenvoudig zijn. Spreken in Jip- en Janneketaal.
• in de kerk moet het leuk, aantrekkelijk voor kinderen zijn
• kinder- en jeugddiensten, kindernevendiensten
• laagdrempelige diensten in Jip- en Janneketaal.

Door zich verregaand te schikken naar kinderen, wordt de kerk geïnfantiliseerd: kinderachtig en 'dom' gemaakt.

'Struikelblokken qua leer, godsbeeld en liturgie worden steeds vaker weggenomen, zodat het geloofsleven voor jongeren er wat makkelijker en aantrekkelijker op wordt.’

Oorzaak. Een oorzaak is van infantocratie is de tijdgeest op het terrein van de opvoeding. Ouders zetten hun kind in het middelpunt en voegen zich naar zijn wensen. Ze pamperen het. Ze willen het vrijwaren van elk pijntje en elke teleurstelling. Ze kweken het zelfbeeld van een prins of prinsesje aan. Het zijn pareltjes, ja, pareltjes in Gods hand. Zij beklemtonen dat het kind uniek en bijzonder is, een ster. Het kind krijgt hierdoor onrealistisch hoge verwachtingen van zichzelf.

‘Zijn we als ouders zelf ook niet besmet met het virus van alles moet leuk en fijn zijn? Hoe kunnen we jongeren voorleven dat we op aarde zijn voor meer dan ons eigen gevoel en welbevinden'

De neiging van volwassenen tot infantocratie in de kerk wordt gevoed door de vrees kinderen te verliezen omdat zij het saai vinden of de prediking niet begrijpen en daarom afhaken. Een kind moet het leuk vinden en begrijpen. "Emma vindt het saai in de kerk, dominee. Wat gaat u daaraan doen?" Anders, zo wordt gevreesd, haakt het af. De ouders haken dan vaak mee af, op zoek naar een andere kerk, die hun kinderen aantrekkelijker vinden.

Gevolgen. Een kind te veel beschermen en pamperen maakt geen sterke volwassene. Gepamperde kinderen zijn niet goed bestand tegen teleurstellingen in het latere leven. Infantocratie maakt kinderen onhandelbaar en leidt tot beschavingsloosheid. Infantocratie in de godsdienstige vorming van tieners maakt dat ze geestelijk langer kinds blijven.

De dienst aan het eigenzinnige kind geeft ouders en leraren spanning en kan tot uitputting leiden. Een pabodocent merkt op:

‘Die softe benadering van het kind heeft tot gevolg dat kinderen volledig hun gang gaan en vaak nauwelijks meer te hanteren zijn in de klas. Op de pabo en de lerarenopleiding zie ik in sterk toenemende mate stress en zelfs burn-out vanwege zeer grote gedragsproblemen in de klas.'

Beoordeling. Infantocratie is de omgekeerde wereld, onnatuurlijk, omdat zij indruist tegen de natuurlijke verhouding van de gezagdragende ouder en zijn kind. En het is, gezien de gevolgen, niet goed voor de vorming van het kind noch voor de ouders.

Een eenzijdig beeld van het kind als een pareltje in Gods hand doet geen recht aan het feit dat onze kinderen in zonde zijn ontvangen. In hen openbaart zich al jong de zondige natuur. Het pareltje kan zich ontpoppen als een ettertje.

Alternatief. Een evenwichtige kijk op het kind moet het uitgangspunt voor de opvoering en de vorming thuis en in de gemeente zijn. Een kind is bijzonder en uniek, maar ook een schepsel waaraan de zonde kleeft. Dat moet ook in de kerk erkend worden.

Een kind moet liefdevol, teder èn stevig, consequent, met enige gestrengheid, opgevoed worden. We moeten het beschermen, maar niet overdreven vrijwaren van negatieve ervaringen. In het leven van kind moeten negatieve ervaringen een plaats hebben, ze mogen een beetje verdriet hebben, een beetje pijn te lijden en een beetje eenzaam te zijn. Negatieve ervaringen zijn een bron van kennis: zelfkennis, zelfbeheersing, mee- een aanvoelen van anderen.

Als een kind zich misdraagt, kwaad doet in de vorm van brutaliteit of spot met heilige dingen, moeten we dat tegengaan.

‘Als we niet stoppen met de infantocratie gaan we de beschavingsloosheid tegemoet. Ik zou tegenover dit alles willen stellen een opvoeding van liefdevolle gestrengheid. Wijd het kind in in de grote wereld en in de echte wereld, op een robuuste maar tegelijk tedere manier.’

In de gemeente der heiligen moeten kinderen niet op een voetstuk gezet worden. Ze moeten wel serieus genomen worden. In het spreken tot de gemeente moet ook met hen rekening gehouden worden, zonder te vervallen in kinderachtige Jip- en Janneketaal. Kinderen hoeven niet alles meteen te begrijpen. 'Moeilijke' begrippen als bekering, vergeving, verzoening enz. moeten af en toe uitgelegd worden. Een woord als 'bekering' steeds vermijden en in plaats daarvan andere termen en omschrijvingen gaan gebruiken, is niet goed.

Nehemia verhaalt:

Ne 13:23 Ook zag ik in die dagen Joden die Asdoditische, Ammonitische en Moabitische vrouwen bij zich hadden doen wonen. Ne 13:24 Hun kinderen spraken voor de helft Asdoditisch, en ze konden geen Judees spreken, maar spraken overeenkomstig de taal van elk volk. (HSV)

De kinderen konden de taal van de Joden, van hun Joodse vaders niet spreken.

Het gaat in de kerk niet eerst om hun verhaal. Het gaat erom dat onze kinderen Gods woorden aannemen. "En dat hoeft echt niet door op je knieën naar ze toe te kruipen."

"We moeten niet alleen maar diep neerbuigen naar de kinderen, maar we moeten hen, terwijl we wat neerbuigen, omhoogheffen, de berg op."

Bronnen

Gurbe Huisman, Stop de infantocratie, KerkbladvoorhetNoorden.nl, 2 maart 2018. De auteur is predikant.

R. Sollie Sleijster, Signalen 64, www.eeninwaarheid.info, 31 maart 2018.