Karbonkel (edelsteen)

Karbonkel (van Lat. carbunculus = kooltje vuur; Fr. escarboucle; Eng. carbuncle) is de naam van een hoogrode robijnachtige edelsteen, een variëteit van almandien. De Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling gebruiken 'karbonkel' als vertaling voor het Hebreeuwse woord bareqeth of barkath, dat anderen vertalen door 'smaragd' (LXX: Gr. smaragdos; Vulgaat: Lat. zmaragdus; Luther; Canisius; Willibrord 95 vertaling; Groot Nieuws Bijbel; NBV; Elberfelder Bibel; Schlach), 'malachiet' (NBG51) of 'emerald' (Naardense Bijbel).

Het woord 'karbonkel' is ontleend aan het Latijnse carbunculus, ‘edelsteen; steenpuist’, letterlijk ‘kooltje’. Het Latijnse woord is gevormd uit carbō (‘steenkool’, vgl. carbonpapier) met het verkleiningsachtervoegsel -culus. Een karbonkel lijkt in kleur en vorm op een gloeiend klompje steenkool. Ook de betekenis ‘steenpuist’ gaat terug op de vorm en kleur van de dusgenaamde grote, harde zwelling.

Bronnen

M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands. Zie Etymologiebank.nl