Vlaggen zwaaien in de eredienst

Vlaggen zwaaien in de eredienst is een liturgisch gebruik binnen de charismatische en evangelische beweging.

Gebruik

In de Evangelische- en Pinkstergemeenten is het gebruik ontstaan tijdens de zang- en aanbiddingsdienst. Het vlaggen is bedoeld om in alle oprechtheid uitdrukking te geven aan lofprijzing en aanbidding. Velen kunnen zich bijzonder goed in deze wijze van aanbidding van hun Heer en Heiland vinden en passen binnen de gemeente deze vorm toe. Het gebruik is overgewaaid is van de zgn. "Torontoblessing" in de Verenigde Staten en komt al meer voor in gemeenten in Nederland en daarbuiten.

Beoordeling

Kan deze vorm van aanbidding de toets van Gods woord doorstaan?

Pro-argumenten. Voorstanders van het vlaggen geven aan, dat deze vorm van aanbidding een nieuwe en diepere dimensie geeft aan de aanbidding van de gemeenteleden. Door met verschillende gekleurde vlaggen te zwaaien, zouden er wezenlijke zaken in de hemelse gewesten veranderen. Het zou een proclamatie zijn van de in de Bijbel genoemde naam van God “Jahweh Nissi” = ”De Heer is mijn banier.” Dat vlaggen in de gemeente wordt tevens gekoppeld aan geestelijke oorlogsvoering, zoals Paulus die beschrijft in Efeze 6. Het is een proclamatie van de overwinning van Jezus Christus, aldus fervente voorstanders van het vlaggenzwaaien. De gebruikte kleuren hebben bijzondere betekenissen, rood verwijst naar het bloed van Christus, groen maakt de kracht van de Heilige Geest vrij, roze vlaggen bewerken genezing, goud wordt gebruikt om God te verheerlijken, enz. enz.

Vragen. De volgende vragen rijzen: is er een Bijbelse basis voor de gedachte dat vlaggen in de gemeente een vorm van aanbidding is? Wat betekent de uitdrukking ‘Jahweh Nissi’, 'de HEER is mijn banier'? Is het vlaggen te koppelen aan geestelijk strijd bedoeld zoals o.a. in Efeze 6? Wat is de oorsprong van ‘vlaggen’, van de kleuren, en is het een zichtbare proclamatie van Gods majesteit en kracht?

Banier en vendel. In het Oude Testament komen we in dit verband twee woorden tegen t.w. ‘nes’; banier (14x) en ‘degel’; vendel. Het begrip ‘banier’ treffen in Exodus 17:15, Psalm 20:6, 60:6, Hooglied 2:4, Jesaja 5:26, 10:11,12, 13:2, 18:3, 30:17, 31:9, 49:22, 59:19b, 62:10 en Jeremia 51:12 en 27. De Hebreeuwse grondtekst gebruikt voor ‘banier’ een woord (‘nes’) dat ook ‘teken’, ‘embleem’ en ‘insigne’ kan betekenen.

Het tweede woord ‘degel’ treffen we 10 keer aan o.a. in Num. 1:52, 2:2,10,17, 25 en Num.10:14,18, 22, 25 en wordt in het OT altijd in de letterlijke zin gebruikt voor vendel of vaandel. De stammen Juda, Ruben, Efraïm en Dan (4) hadden elk zo’n vendel, waaronder elk 3 stammen zich schaarden. Zie hiervoor Num. 2 en 10. Drie stammen in het noorden onder een vendel, 3 in het zuiden etc. De vaandel komt echter nergens voor in relatie tot de eredienst van Israël in de tabernakel of tempel.

In tegenstelling tot de heidense volkeren, die d.m.v. hun banieren in hun veldslagen hun goden meedroegen en uitbeelden, was ’de HERE mijn banier’ de geloofsbelijdenis van Israël over de onzichtbare God Jahweh. Hijzelf wordt als metafoor neergezet als ‘de banier’ (zie Exodus 17:19, Jes. 59:19), die Hijzelf eens zal oprichten tegen de vijanden van Israël (zie Jes. 5:26, 49:22, 59:19) en waaronder Israël kan schuilen (Ps. 60:6). Ook Israël wordt door de profeten herhaalde malen metaforisch ‘banier’ genoemd, die God zal oprichten tegenover de volkeren.

De veldtekens in de Oude Testamentaire periode waren communicatietekens en krijgsvlaggen, bedoeld voor het overdragen van boodschappen, signalen en krijgsdoeleinden. Net als de vreemde volkeren kende Israël vendels en banieren. Vendels en banieren hebben echter nooit in relatie tot de eredienst van Israël gestaan en Israël heeft nooit het sacraal vlaggen zwaaien toegepast in haar eredienst. We kunnen aannemen dat op grond van Deuteronomium 12:30 de Joden geen echte banier met een afbeelding van de HEER hadden. Vendels waren slechts herkenning en communicatietekens.

Kleurensymboliek. De kleurensymboliek die gehanteerd wordt in het gebruik van het vlaggen zwaaien heeft grote verwantschap met de kleurensymboliek bij de New Age beweging. Verder is het de vraag of deze kleurensymboliek terug te vinden is in het Nieuwe Testament. Weinig tot niets lezen we erover in de evangeliën, de woorden van Jezus en de brieven van Paulus. Er wordt aan bepaalde kleuren geen geestelijke waarde toegekend. Slechts in de Openbaring (o.a. hoofdstuk 19) is er sprake van paarden met bepaald kleuren, waaraan overingens geen nadere uitleg wordt gegeven. Het is daarom gevaarlijk om bepaalde kleuren bepaalde betekenissen te geven.

Aanbidding in geest. In het Nieuwe Testament zegt Jezus dat de Vader ware aanbidders "in geest en in waarheid" zoekt. Aanbidding van God is een Bijbelse functie, die voor alle tijden geldt. De wijze waarop we dat doen, daarin geeft de Bijbel veel ruimte, mits zij geen doel op zich wordt. Voor het vlaggen in de eredienst vinden we echter nergens Bijbelse aanwijzingen noch de opdracht het toe te passen. Juist het feit dat het gaat om aanbidding in “geest" (en waarheid), laat zien dat het niet gaat om aanbidding met behulp van materiële voorwerpen, in dit geval vlaggen.

Geestelijke wapens. De apostel Paulus bespreekt in Efeze 6 de geestelijke strijd van de gelovigen tegen de geestelijke machten. Hierbij zijn de wapens geestelijk van aard: gerechtigheid, heil, standvastig geloof, vrede, bereidvaardigheid, het woord van God en aanhoudend bidden en smeken in de geest. Er wordt door hem geen enkel materieel of stoffelijk artikel, wapen noch vlag noch banier t.b.v. de geestelijke strijd aangeraden. Het visualiseren d.m.v. vlaggen zwaaien vindt eerder zijn oorsprong in het heidendom (denk aan het Boeddhisme met zijn gebedsvlaggen)  en de New Age beweging dan in de Bijbel.

Om bovenstaande redenen lijkt het niet wenselijk en raadzaam het vlaggen als vorm van aanbidding en/of proclamatie te stimuleren en toe te laten in de bijeenkomsten van de gemeente van de Here Jezus Christus.

Meer informatie

Vlaggen (liturgisch), nl.wikipedia.org